Generally speaking my work is about bringing to surface a recollection of a feeling in a rhythmical chaos of image-fragments. The world as an incomprehensible reality, composed of layers and capricious lines,drawn fragments somewhere refering to a concreet imagination.
An attempt to disorganize a fixed view on this reality, to overcome our fear for it. Layers, covering each other, also gives a timespace in which everything disapears like the tones of music disapear into silence. However, due to tranparency, most parts remain visible and suggest a verifiable act and understanding of the creating process.
But those parts which disapear seems to be most significant, they stimulate our desire to know about the secret of the genesis.
Man glaubt Figuren zu erkennen, Räume zu erfassen, Atmosphären zu erspüren. Konturen stehen in Gerard Dekkers Arbeiten neben zarten grafischen Andeutungen. Blockhafte Formationen und breite Bahnen wechseln mit fragilen gestischen Lineaturen ab. Eine nicht greifbare Physis spricht aus diesen intimen sinnlichen zeichnerischen Kammerspielen. Torsi tauchen auf, verschlungene, amorphe Strichformationen erinnern an organische Gewebe. Linien markieren Wege und Spuren und fügen sich zu Architekturfragmenten. Doch sobald man Formen zu fixieren, Zusammenhänge zu knüpfen glaubt, lösen sie wieder auf, und andere Deutungshorizonte eröffnen sich.
Dekkers Kompositionen entsprechen keiner sichtbaren oder sagbaren Wirklichkeit. Der Künstler umkreist in lyrischer Abstraktion seine Motive und setzt den Betrachter mit seine Schichtungen und Übermalungen auf Spuren eines Nachhalls von Gesehenem und eines Vorscheins von Empfindungswelten. Die zeichnerischen Elemente folgen eigenen Gesetzen. Sie entwickeln sich intuitiv aus der Linie, skizzieren als Konturen Körperhaftes, bleiben in einem anhaltenden Prozess von Setzung und Reaktion in Bewegung.
In diesem dialogischen Vorgehen entsteht eine fließende Struktur, die ihre Offenheit, ihre sanften inneren Puls, ihre feinnervigen Verknüpfungen stets mit sich trägt. Erinnerungsspuren und eigen Bewegungen nehmen bisweilen die Gestalt dynamische Achsen an. Aus Keimzellen eingelagerter Wahrnehmungen wächst ein Bildplan. In diesem „bildhaften Ringen“, wie Dekker es selbst nennt, geht es weniger um das Ergebnis als um den Prozess, mehr um Bewahrung diffuser, differenter Impulse als um Festschreibung. So wie das Stille und das Verstummen in der Musik den Tönen erst Kraft verleihen, schaffen die offenen Stellen in Dekkers Bildkomposition Spannung und befördern die Suche nach dem Ursprünglichen, Geheimnisvollen und Wesenhaften. Dr. Rainer Beßling 2015
Scroll naar beneden voor meer teksten
Man hat mich gefragt, kurz etwas über meine Arbeit zu erzählen.
Das Schwierige daran ist, einen Anfang zu finden.
Sie wissen wahrscheinlich genauso wenig über mich wie ich über Ihnen und da beginnt das Problem: in einem persönlichen Gespräch kann man sich vorsichtig vortasten, herausfinden, was der andere weiss oder wissen will und dann darauf eingehen oder selbst entscheiden,
was man loswerden will. Hat die Andere Kenntnis oder Erfahrung mit Kunst?
Kann er erzählen, was er sieht?
“Anschauung ohne Begriff ist blind” sagte Kant schon.
Texte analysieren wir recht selbstverständlich, aber Bilder nehmen wir als Wahrheit an. Um das Gesehene in Worte umzusetzen brauchen wir eine entwickelte Sprache. Eskimos zum Beispiel haben 20 Worte für Schnee; sie können mehr sehen.
Es wird also schwierig zwischen Ihnen und mir – wir sprechen auch noch eine andere Sprache. Aber sind sie vielleicht am technischen Prozess der Entstehung der Bilder interessiert?
Prima, darüber kann ich mit all meiner Erfahrung stundenlang sprechen, aber ich fürchte, dass die meisten von Ihnen dann schnell abhaken, wenn sie nicht selbst aus diesem Gebiet kommen…
Oder sind Sie doch interessiert an der Botschaft meiner Bilder?
Der Bedeutung, die dahintersteckt? Ich sehe schon einige von Ihnen erstarren. Ihre Furcht vor unverständlichen tiefschürfenden Philosophien ist berechtigt und ich werde Sie nicht damit quälen.
Aber ich will Ihnen doch etwas erzählen über “bildende Formgebung” (das ist vielleicht ein niederländisches Wort direkt übersetzt,
ihr habt das wunderbare begriff BILDUNG)
– und zwar anhand einer Erinnerung aus meiner Jugend:
Ich bin kurz nach dem Krieg -1947- in Den Haag geboren und aufgewachsen in einem 1943 entstandenen Wohnviertel.
Mein Vater war Violoncellist und Komponist. Ich wuchs auf mit Musik.
In unserer – für heutige Begriffe sehr kleinen Wohnung– wurde im Wohnzimmer Cellounterricht gegeben oder stundenlang repetiert mit einem Trio oder Kwartett, in denen mein Vater noch neben seiner Tätigkeit als Orchestercellist spielte.
Das Essen der Familie wurde oft unterbrochen durch einen Kollegen,
der noch eben schnell etwas durchnehmen musste für das Konzert am selben Abend. Für meine Schwester und mich war das die Realität, ganz normal – zurückblickend war es eine besondere Kindheit, in dem die Muse einen unverbrüchliches teil des Lebens formte.
Ein komponierende Vater war nicht anders als eine Mutter die abwäscht. Übrigens war sie auch Musiker. Als Kind sah ich meinem Vater zu, wie er am Klavier saß, komponierend, tastend nach Akkorden und Klängen.
Es ist ein Missverständnis zu denken, dass ein Musikstück als ein Ganzes im Kopf des Komponisten steckt und er es nur noch aufzuschreiben braucht.
Musik ist ein Abstraktion, ohne jeglichen Halt. Komponieren ist wie Umherstreichen zwischen lauter Möglichkeiten, tastend suchen nach etwas, was man nicht kennt und noch nie gehört hat.
Warum wählt man nach einem G C und ein F, für ein Bes anstelle eines D?; das kann man nicht rational erklären, es sei denn, man will per se seine Initialen in Ton setzen…
An technischen Gesetzen und Rationalisierungen hat man wenig während des Komponierens. Und das gilt eigentlich zum großen teil auch für mein Arbeit als bildender Künstler.
Mein Werk ist - wie jeder sehen kann - abstrakt.
Jede Beziehung mit der Wirklichkeit, die einem Halt geben könnte,
ist zufällig und nicht eindeutig.
Höchstens ist es ein Mischmasch von Fragmenten so wie Noten in der Musik, die auch anders geordnet werden könnten. Zumindest scheint es so.
Der arglose Zuhörer denkt vielleicht, dass es ebenso gut oder vielleicht sogar besser ein D hätte sein können wodurch die Tonfolge noch einigen Sinn bekommen hätte.
Der Nullachtfuffzehn (doe maar gewoon…)Zuschauer/-hörer denkt das es Wichtigtuerei oder bewusste (Widerspenstigkeit/)Provokation ist, um zu mystifizieren.
Andere, mehr psychologisch geschulte Analytiker sehen in der Suche nach dem Unbekannten die Angst vor der unerträglichen Tatsache, dass der Tod dem Leben den Sinn nimmt.
Diese Angst erklärt dann die obsessive Suche nach einer Wirklichkeit hinter der Wirklichkeit, die diese Tatsache abschwächen oder zumindest erträglich machen kann.
Alles ist eigentlich ein bisschen wahr
Aber der Künstler ist kein Prediger.
Der Musiker am Klavier, der Künstler mit seinem Pinsel, schafft suchend und tastend ein Konstrukt. Eine Konstrukt, mit der er beim kunstkonsumenten Emotionen aufrufen will.
Denn das Kunstwerk selbst ist keine zusammengeballte Emotion,
das ist 19.Jahrhundert-Romatik, sondern eine Konstruktion, die an Ihre Emotion ran will. Ja, ich baue eine Konstruktion, etwas,
was noch nicht existiert und was mich selbst fasziniert und ich hoffe, dass es Sie, nach andächtige Anschauung auch nachhaltig fasziniert.
Und der Inhalt, der wird erst nach sorgfältigem Betrachten entdeckt,
so wie eine Geschichte in einem Buch erst dann enthüllt werden kann durch diejenige wer die Kenntnis von Alphabet besitzt und das geduldig anwende. Gerard Dekker. 2015 Vegesack
*
Alle van harte
welkom bij de tentoonstelling met de titel Landauswärts met werk
van Dieter Rogge, Peter-jörg Splettstösser, beide duitse
kunstenaars, Joop Striker en mijzelf Gerard Dekker.Wij zijn hier uitgenodigd
door het departement voor filosofie en Kunst (de DEFKA) Deze instelling
met een nogal gewichtig klinkende naam heeft een pilot-project met
een nog pretentieuzere naam Stedelijk Museum Assen voor hedendaagse
kunst. Van dit Pilot- project is deze tentoonstelling een programma
onderdeel.
Al deze mooie titels LANDAUSWÄRTS, Departement voor FILOSOFIE
en Kunst, Museum voor hedendaagse kunst wekken verwachtingen van diepgravende
analyses, filosofische beschouwingen en actuele tentoonstellingsarchitectuur.
Maar kijk om u heen, we zijn hier in een oud schoolgebouw, waarmee
de gemeente even niet weet wat ze ermee aan moet.
Niet bepaald een voorbeeld van moderne, aansprekende tentoonstellingsarchitectuur.
En de diepgravende kunstanalyse of de filosofische beschouwingen over
het hier tentoongestelde krijgt U ook niet, althans niet van mij.
Hoewel het brand op mijn ziel zal ik ook niet spreken over de ongekende
afbraak van de kunstsector in het algemeen en die van de beeldende
kunst in het bijzonder door deze regering gesteund door een proletenpartij
onder het mom van noodzakelijke bezuinigingen. Want wij hier, weten
maar al te goed dat het niet gaat om bezuiniging maar om een afstraffing
van de vrije kunsten.
Landauswärts
Landauswärts is in de eerste plaats een kleine tentoonstelling
van recent werk van ons vieren dat ieder gemaakt heeft in de eenzaamheid
van zijn eigen atelier.
Dieter in Bremen, Peter-Jörg in Worpswede, Joop in Assen en ik
in Den Horn. Daarnaast is het een presentatie van een gemeenschappelijk
grafiekproject dat we met ons vieren gemaakt hebben in Den Horn.
Dieter, Peter-Jörg, Joop en ik kennen elkaar al geruime tijd.
We ontmoeten elkaar voor het eerst op Noordkunst wat ik eind tachtiger
jaren organiseerde samen met Krijn van de Werken. Noordkunst was georganiseerd
en gedragen door kunstenaars zelf, als een "Producentengalerie"
als professioneel platvorm om producenten en kunstinstellingen in
noord Nederland, noord Duitsland en Scandinavië met elkaar in
verbinding te brengen.
Ruimhartig werd deze jaarlijkse tentoonstelling van meer dan 4000
m2 met speciaal ontworpen tentoonstellingsarchitectuur toen nog gesteund
door overheid en grote en kleine sponsoren.
Sindsdien hebben we elkaar regelmatig in atelier en op tentoonstellingen
ontmoet. Het idee voor een grafiek map lag in zoverre voor de hand
dat Joop en ik al zeer lang bezig zijn met grafiek;
Dieter, Peter-Jörg en Joop naast hun beeldend werk ook gedichten
schrijven en we alle vier een blijvende afdruk van onze samenwerking,
samenspraak wilden maken.
Het resultaat is dus een grafiekmap met vier lithografieën (steendruk)
en drie gedichten gedrukt in boekdruk op bijzonder Japans papier alles
in een exclusieve oplage van 12 exemplaren.
Van de gemeente Assen kregen wij een genereuze subsidie (waarvoor
wij oprecht dankbaar zijn) die wij overigens direct doorgeven aan
de koper. Deze grafiekmap wordt u aangeboden voor slechts 280,- euro.
Niet wij maar de koper is dan de "de linkse profiteur"
Zoals u op de uitnodiging al heeft kunnen lezen is er op vrijdag 30
maart om 17.00 uur hier de première van het stuk "waterspiegel"
een op muziek gezette tekst van Joop uitgevoerd door twee zangers,
een viool en een tenorsax.
Ik verklaar de tentoonstelling voor geopend en wens u veel kijkplezier.
Verder raad ik u aan: alle kunstenaars zijn hier aanwezig, dus spreek
ons aan en vraag naar onze persoonlijke diepe filosofische bedoelingen.
"Landauswärts" Assen 2012 Gerard Dekker.
*
Mijn werk is, zoals u alle kunt zien, abstract. Abstratie
heeft altijd iets mysterieus. Men vermoed dat de abstracte tekens
ergens de werkelijkheid representeren. Men herkent de tekens weliswaar
niet direkt, maar met wat gevoelige associatie komt men wellicht tot
een, veelal meerduidige verwantschap met de werkelijkheid. En die
werkelijkheid kennen we; want daarin leven we tenslotte. We zien die
en menen die te kunnen begrijpen. Althans ons verlangen is .. de werklijkheid
te ordenen en door er een samenhang in te vooronderstellen, haar te
begrijpen. Maar dit verlangen is tevergeefs. De werkelijkheid is een
chaos, een onvoorspelbare reeks van gebeurtenissen veroorzaakt door
vaak ondoorgrondelijke processen. En zelfs als we die ondoorgrondelijke
processen denken te hebben blootgelegd krijgen we nog geen vat op
de gebeurtenissen die daaruit ontstaan. Het ligt immers buiten ons
vermogen om het totaal, gelijktijdig te zien en te bevatten. Steeds
blijft een deel verborgen. Om het met een ijzersterk cliché te zeggen;
De waarheid wijkt weg, zoals de horizon waar we naar toe lopen. Noodgedwongen
fixeren wij ons dus op een bepaald fragment en proberen tenminste
dát te begrijpen en in verband te brengen met iet dat we eerder gezien
of ervaren hebben en ergens opgeslagen moet zijn in ons geheugen.
Wat we verder niet zien veronderstellen we. Vervolgens vatten we het
in taal. We gaan het, wat we zien en veronderstellen beschrijven.
Want wat is het oog zonder denken of beter gezegd wat is het oog zonder
taal? We trachten wat we zien of ervaren zo nauwkeurig mogelijk samen
te vatten in, enerzijds voor ons zelf in een geordende ervaring die
we in ons geheugen zo kunnen opslaan zodat we het later terug kunnen
vinden, of om te zetten in een ritmisch geordende voor de medemens
begrijpelijke klank, we vertellen het aan de ander. Maar hoe nauwkeurig
ook het zal altijd een omschrijving zijn een benadering van wat we
gezien of ervaren hebben.
Dit omschrijven doe ik ook in mijn werk. Niet als illustratie van
de werkelijkheid zoals we die menen te kennen maar een beeldend weergeven
van instrumenten om een gecreeerde andere werkelijkheid te ontdekken.
Op een zelfde onvolmaakte wijze omschrijvend, poëtisch omschrijvend
zo men wil, maar niet noodzakelijkerwijs met de bedoeling dat het
dingen representeerd. Het is een onafhankelijk visueel object, geladen
met abstracte energie, die bij de toeschouwer met een passende gevoeligheid,
bepaalde emoties, of herinnering van bepaalde emoties kan oproepen.
Door het beeldend omschrijven van iets zonder het vast te leggen in
een bespreekbaar begrip, in de zin van kennen of herkennen van een
afbeelding verwijst het werk naar het mysterie waarin de werkelijkheid
is gevat.
Ik nodig u graag uit deze werkelijkheid binnen te lopen.
Gerard Dekker 2004
*
Der physische Akt des Heraustretens aus der Immanenz der Farbe ist
ein Akt der Distanzsetzung und Grenzziehung. Er verweist ebenso auf
die objekthafte Abstraktheit der Außenwelt wie auf deren zeichenhafte
Entsprechung, die Sprache.
Ihre poetische Dimension überschneidet sich mit der des materialen
Bildgeschehens, wobei sie ihm entweder entgegengesetzt oder vorausgesetzt
ist. Wie Letzteres sich zu einer eigenen räumlichen Erzählform
entfalten kann, zeigen die Ar-
beiten Gerard Dekkers. Ihr zeichnerischer Duktus bezieht sich in indirekter
Anschaulichkeit auf den konkreten Wortsinn alltäglichen Sprechens.
Er erscheint in der assoziativen Dramaturgie von Licht- und Schattenzonen
als Rückprojektion
auf die Wände des Innenraums reiner Empfindungen. Diese stoffliche
Rekonstruktion eines ursprünglichen Projektionsverhältnisses
zur Welt wird zum Medium
und Ausdrucksträger des immateriellen Zusammenhangs poetischen
Erzählens,der als eine Folge materialer Resonanzen auf psychophysische
Abläufe erfahren werden kann.
Die objekthafte Abstraktheit der Außenwelt hat im Bild als Objekt
seine logische Entsprechung, d.h. die gegenständliche und die
begriffliche Abstraktheit sind in der Leere ihrer formalen Relation
miteinander identisch. Die Erfahrung dieser
Leere als Reflexionsraum empirischen Daseins findet ihren Ausdruck
in der Poesie eines Handelns, das die Differenz zwischen Bild und
Begriff in einer andauernden Folge von existentiellen Setzungen wiederherstellt.
Auf diese Weise wird das
Potential kommunikativer Anschlußmöglichkeiten jeweils
neu eröffnet und als evolutionärer Zusammenhang offengehalten.
Wolfgang Siano 2008
*
E-mail correspondentie tussen Doekle Terpstra, voorzitter van het
CNV, en Gerard Dekker in het kader van het Qua-Art project ter
gelegenheid van het 25 jarig bestaan van Galerie Beeld & Aambeeld
in Enschede.
Beste Doekle, eerst maar even een open deur; het gezag en de macht
van de vakbond om als vereniging van beroepsgenoten gezamenlijke belangen
te verdedigen is de laatste tijd aardig ingeboet. Ze is daarin geen
uitzondering, ze bevindt zich in het gezelschap van onder andere de
gerespecteerde instituties als kerk en politieke partij die met het
zelfde probleem te kampen hebben.Al decennia lang wordt in deze organisaties
gepraat over hoe de verbinding met haar doelgroepen hersteld zou kunnen
worden en daarmee haar verloren machtspositie kan worden terugveroverd.
Het welbegrepen eigenbelang vertaald in solidariteit, door de vakbond
georganiseerd ingezet om te komen tot een verbetering in algemene
zin, lijkt niet langer meer beschikbaar als brandstof voor de sociale
strijd . Het individu denkt zijn eigen belang zelf wel te kunnen afdwingen
of is zo gedemoraliseerd dat het zich mokkend en gefrustreerd terugtrekt,
consumerend voor de buis zich ongelukkig voelt.
Want consumeren kunnen we nog steeds; hoewel een steeds grotere groep
een steeds kleiner gedeelte van de koek krijgt.
Nu zat ik laatst ook voor de buis en hoorde je zeggen dat er naast
sociaal en economische factoren ook nog culturele en spirituele zaken
van belang zijn om in georganiseerd verband voor op te komen. Kunst
dus, denk ik dan.
Helaas kreeg je enige tijd daarna van je partijgenoot en voormalige
collega van het CNV, nu minister, een wel zeer plat en populistisch
antwoord waarin hij dat bij voorbaat volledig onderuit haalde. Hij
merkte op dat cultuursubsidies, want daar hebben we het dan óók over,
alleen ten goede zouden komen aan een rijke elite, en deze daarom
maar afgeschaft moeten worden, althans geen taak van de overheid meer
zouden moeten zijn. Hij had het hier natuurlijk over de NUTTIGHEID.
Kunst is in de ogen van de (christelijke) politiek nog steeds frivole
luxe, franje die je kunt missen of - wat je tolereert als het nuttig
kan zijn. Zoals een andere parlementariër van dezelfde club liet weten
dat podiumkunstenaars, musici bijvoorbeeld, die subsidie ontvangen,
om hun maatschappelijk relevantie aan te tonen gratis les zouden moeten
gaan geven aan kansarme kinderen,
Ja, het maatschappelijk nut van de kunst, dat zag de CDA politicus
en gedoodverfde Minister president, toen nog Minister van Cultuur
duidelijk wel en proclameerde de kunst als smeermiddel voor de economie.
Hij gaat nu over smeermiddelen in de bouwsector.
Als kunstenaar denk ik daar natuurlijk heel anders over en ik weet
vanuit de boeiende en levendige gesprekken die we zo nu en dan samen
hebben dat jij een veel bredere en vooral veel rijkere visie hebt
over deze zaken.
Daarom sta ik ook naast je. Door nu voor jou als vakbondsman speciaal
een kunstwerk te maken in het kader van het Qua-Art project nodig
ik je van harte uit, je nader uit te spreken over dat belang om in
georganiseerd verband op te komen voor culturele en spirituele zaken
en hoe dat vorm zou kunnen krijgen.
Wat betreft mijn (beeldend) werk gaat het in het algemeen om het aan
de oppervlakte brengen van een herinnering van gevoel in een ritmische
chaos van beeldfragmenten. De wereld als onbegrijpelijke werkelijkheid
opgebouwd uit vlakken en grillige lijnen, getekende fragmenten die
in de verte refereren aan concrete verbeelding. Dit alles in lagen
over elkaar, elkaar bedekkend geeft het een tijdsbegrip weer waarin
alles weer verdwijnt zoals muziektonen na hun klinken weer verdwijnen
in de stilte.
Het meeste echter blijft door transparantie zichtbaar en geeft de
suggestie van een controleerbare handeling en inzicht in het wordingsproces.
Maar de delen die verdwijnen zijn eigenlijk het belangrijkste, zij
prikkelen ons verlangen naar kennis van het geheim van de oorsprong.
Mijn werk is dus bepaald niet een pamflet en het kan nauwelijks dienen
als illustratie bij mijn bewondering die ik voor jou als een gedreven
en inspirerende persoon heb.
Wel een poging om een vaste kijk op de werkelijkheid te ontregelen
en daarmee de angst ervoor te overwinnen.
Ik ben als altijd zeer benieuwd naar je reactie, met vriendelijke
groet, Gerard Dekker
Hallo Gerard, Wat is kunst voor mij?
Kunst gaat niet alleen om leuk, het is aanzienlijk meer dan wat krassen
of woorden op papier of 'gewoon' een foto. Het gaat om het verhaal
erachter, het gevoel dat je erbij krijgt, de associaties die het bij
je opwekt, herinneringen of verbindingen die je legt. Kunst is een
illustratie van wat er speelt in de samenleving. De wereld waarin
we leven behelst ook meer dan je met het blote oog ziet. Zo is het
ook met kunst. Zo kan ik kijken naar het schilderij op mijn werkkamer.
Als ik er oppervlakkig naar kijk zie ik niet meer dan twee schaatsers
in het donker. Maar als ik écht naar dat schilderij kijk, zie ik het
afzien, het zwoegen, de ijzige kou, de elfstedentocht van 1997.
Dat heb ik ook als ik naar klassieke muziek luister of naar het Concertgebouw
ga. Het doet me heel erg beseffen dat er meer is dan het hier en het
nu. De beslommeringen van alledag, de roes waarin je ook als vakbondsvoorzitter
vaak leeft en de waan van de dag vallen meer op hun plaats. Het is
goed om daar af en toe op te reflecteren en van een afstand naar te
kijken. Kunst en muziek helpen mij daar in ieder geval bij.
Kunst is mijn inziens heel fundamenteel voor de samenhang in de samenleving.
Als vakbeweging blijven we op zoek naar nieuwe vormen van solidariteit
in een steeds meer individualiserende samenleving. Datzelfde zie je
terug in de kunst. Mensen proberen een andere werkelijkheid te pakken,
een deel uit te lichten die in dagelijkse praktijk onderbelicht blijft.
Je kunt met kunst op een andere manier de werkelijkheid laten zien
of verwoorden, waardoor je heel anders tegen dingen aan gaat kijken.
Een andere belangrijke functie van kunst is het voorhouden van een
spiegel. Een spiegel voor de mens als individu maar ook voor de gehele
samenleving. Kunst is onontbeerlijk voor een ontwikkelde samenleving.
Je ziet dat ook in de geschiedenis: hoogontwikkelde samenlevingen
zijn samenlevingen die open staan voor kunst.
Persoonlijk houd ik van kunst die verrast, de zintuigen prikkelt,
je wellicht op het verkeerde been zet. Maar het mag ook gewoon heel
mooi zijn. Of ontroerend. Dat je er een brok van in je keel krijgt.
En waar je dat van krijgt is voor iedereen heel persoonlijk. Wat ik
daar interessant aan vind, is dat kunst dan ook de brug kan zijn voor
mensen om te communiceren over heel wezenlijke dingen. Dat begint
bij wat jij mooi vindt en wat de ander mooi vindt, maar als je weer
wat dieper kijkt en daarover verder praat, kom je uit bij heel wezenlijke
dingen.
Daarom moet kunst zo breed mogelijk zijn. Zodat zoveel mogelijk mensen
zich ergens in herkennen en worden aangesproken. Wat ik mooi vind,
kan een ander foeilelijk vinden en omgekeerd. Ik steun dan ook van
harte initiatieven die opkomen voor een zo groot mogelijke culturele
diversiteit en die de vrijheid van kunstenaars waarborgen.
Uiteraard voel ik me bijzonder vereerd dat Gerard Dekker mij heeft
uitgekozen voor het Qua-Art project. Ik hoop verder van harte dat
het Gerard lukt om bij veel mensen de vaste kijk op de werkelijkheid
te ontregelen, zoals hij zelf als wens heeft.
Ik wens hem en alle andere kunstenaars veel inspiratie en mooie werken.
Doekle Terpstra, Voorzitter CNV
Beste Doekle, Bedankt voor je eerste reactie, De zaken die je naar
voren brengt lijken me uitstekende vertrekpunten voor een langer gesprek,
en dat zullen we zeker nog voeren; dat het hier in het kader van het
boek korter moet is mij natuurlijk wel duidelijk. Toch heb ik nog
een paar aspecten die wellicht in het boek kunnen worden meegenomen
en die ik een beetje mis.
Bijvoorbeeld: De dagelijkse werkelijkheid komt ons steeds chaotischer
voor, ons functioneren hierin lijkt zo moeilijk te zijn dat we de
complexe beslissingen die we moeten nemen en de tegenspoed die we
ondervinden zelfs, zo wordt ons althans voorgehouden, zonder professionele
hulp niet meer aan kunnen.
Oude waarden, die voor eeuwig vast leken te staan, vallen om. Kortom
een tijd van grote onzekerheid waar het aanbieden van eenvoudige,
door iedereen te begrijpen oplossingen populariteit blijkt op te leveren.
We weten echter dat deze oplossingen ons regelrecht in het mes kunnen
laten lopen. Er zijn immers geen gemakkelijke oplossingen voor de
grote, vaak ook individuele levensvragen over de twijfel, de angst
en de dood. Kunst, althans de kunst die ik voorsta, wil eigenlijk
het tegenovergestelde van het gemakkelijke antwoord. Deze kunst wil
juist blijven storen, wil de ongerustheid niet wegnemen maar steeds
naar voren brengen zodat die wezenlijke dingen niet worden verdrongen.
Dit verdringen is in zekere zin van alle tijden en heeft in de geschiedenis
op allerlei manieren zowel collectief als individueel plaatsgevonden
Zij heeft in onze tijd een eigen vorm gekregen, bijvoorbeeld in het
najagen van status en materialisme.
Ik voel dat wij op dit punt, ik vanuit mijn individuele kunstbenadering
en jij vanuit je christelijk politieke overtuiging, gemeenschappelijke
raakvlakken hebben.
Wat ik in je betoog dus een beetje mis is dat je eigenlijk weinig
ingaat op de specifieke cultuur van onze tijd waaruit volgens mij
de houding van een aantal politici, zoals ik die eerder heb beschreven,
te verklaren moet zijn.
Als ik in gedachten neem hoe in het verleden de kunst door politici
verdedigd werd, dan denk ik met enige weemoed aan Marga Klompé en
haar moedige stellingname: " We begrijpen wel niet alles van de kunst
en soms lijkt het ook tegen dat in te gaan wat we zelf als mooi ,
nuttig en waardevol beschouwen maar ik vind dat het verdedigd moet
worden. "
Die houding had ze in een tijd die op een andere manier niet minder
materialistisch was dan de onze. In die tijd van de wederopbouw vol
schaarste en broodnodige behoeften, waarin "nuttig-en-doelmatig" het
grote adagium was bleek zij de "betekenis" van kunst heel goed uit
te kunnen en te willen leggen.
Zouden we, voordat we op de barricaden gaan, ons eerst niet moeten
afvragen waar die geringschatting zoals ik die eerder opgemerkt heb,
eigenlijk vandaan komt?
Weet jij daar meer over te zeggen? En die verdedigingslinie, lijkt
die jou ook noodzakelijk en in welke concrete vorm dan?
Iets anders, wellicht te filosofisch in dit kader, is het eerder genoemde
begrip 'Twijfel'.
Hier moet de christelijke politicus of vakbondsman zich toch ook,
samen met de kunstenaar een gedachte over kunnen vormen. De bijbel
kun je weliswaar op verschillende manieren lezen, maar zelfs in de
bijbel, meen ik althans, dat vanuit de twijfel de dingen gezocht worden.
Ik zie deze twijfel, in de zin van stilstaan en vragen bij het schijnbaar
vanzelfsprekende ook als iets positiefs. Hoe gaan we daar mee om?
Hoewel ik denk dat ook hierin motieven te vinden zijn om de kunst
te verdedigen kan ik begrijpen dat dit meer een gebied is waar het
tastend uitwisselen van gedachten in persoonlijk contact meer oplevert.
Daarmee wil ik je hier niet lastigvallen, over het eerste deel van
mijn brief hoor ik graag je reactie. Hartelijke groet aan de hele
sippe, Gerard Dekker
Ha die Gerard, Hierbij een poging om de door jou gestelde vragen te
beantwoorden. Dat is overigens nog niet zo eenvoudig. Laat ik beginnen
met nog wat opmerkingen te maken over het huidige tijdsgewricht en
hoe ik dat interpreteer. Ik deel jouw opvatting dat mensen in toenemende
mate zelf willen beschikken over de wijze waarop hun leven wordt ingericht.
Ik zie dat op tal van terreinen terug komen. Zo ook op het gebied
van de arbeidsverhoudingen. Mensen, werknemers willen niet meer opgesloten
raken in collectieve voorzieningen of regelingen, maar vragen aan
de vakbeweging om het begrip solidariteit te herijken. Solidariteit
gaat daarbij niet meer uit van het oude paradigma van de veronderstelde
en beoogde gelijkheid. Met name jonge mensen vragen in toenemende
mate een vorm van solidariteit die voldoende rekening houdt met hun
eigen individuele ontwikkeling en die eigen keuzes daarin respecteert.Solidariteit
die zijn uitgangspunt dus niet meer vindt in de gelijkheid, maar in
de erkenning van de diversiteit. Daarmee wordt solidariteit niet ontkent,
maar er wordt een andere betekenis aan gegeven. Ook jonge mensen weten
dat er tal van momenten in het leven zijn, dat je het uiteindelijk
niet allen kunt doen, en dat je ook kwetsbaar en afhankelijk bent.
Dus solidariteit wordt daar in naar mijn gevoel niet ontkend, maar
het vraagt een andere geactualiseerde inhoud. Met andere woorden de
grote vraag voor de samenleving van vandaag en die van morgen is hoe
wij de toenemende individualisering kunnen solidariseren. Laat ik
een voorbeeld geven. We hebben op dit moment, zoals je ongetwijfeld
zult weten, een verhitte discussie met het kabinet over de inrichting
van een nieuw pensioenstelsel. Ten principale ligt het thema en de
uitdaging van de vormgeving van solidariteit hierin opgesloten. Het
kabinet ziet grote, terechte problemen aan de horizon verschijnen,
daar waar het gaat om de vergrijzing en de maatschappelijke kosten
die daaruit voort vloeien. Jonge mensen willen ruimte voor vernieuwende
combinaties op het gebied van arbeid en zorg, (levenslooopbeleid)
waar ze zelf gestalte aan kunnen geven en verwachten van ons geen
te nadrukkelijke inzet meer op het terrein van collectieve pensioen
regelingen. Ouderen daarentegen vinden dat we voornamelijk na moeten
denken over het beschermen van het collectieve pesnsioenbelang en
vinden discussies over eigen keuzes gedurende het arbeidszame leven
maar helemaal niets. Het vertrouwen is gesteld in collectieve solidariteit
die voor velen via beschermende regelingen nog veel zekerheid biedt.
Jonge mensen vragen ruimte voor autonomie, maar willen wel collectieve
kaders. Wellicht ligt daar het antwoord voor nieuwe solidariteit.
Ik beschouw de vorige eeuw als een groot emancipatie project en dan
niet in de klassieke betekenis op het gebied van gender, maar in de
betekenis zoals ik hierboven beschreef. Dus meer zelfstandigheid,
meer onafhankelijkheid. Als ik de tekenen van deze tijd goed versta
staan we aan de vooravond van een fundamentele doorstart van dat emancipatieproject.
Dat zal enorme veranderingen met zich mee brengen op alle terreinen
van de samenleving. De vakbeweging is dan niet meer de vanzelfsprekende
counterfailing power, het oude klassieke beeld van de vereniging verdwijnt,
mensen willen zich vanuit die emancipatie gedachte niet meer lang
binden aan organisaties of aan bepaalde vormen van kunsten. Mensen
worden vluchtiger in hun beoordeling van organisaties en beelden waarmee
ze geconfronteerd worden. Dat wil niet zeggen dat mensen geen verbinding
met anderen zullen zoeken, dat zullen ze wel, maar het is tijdelijker,
sneller en fragmetarischer. Ik geloof erg in het idee van community
denken, mensen verbinden zich in toenemende mate emotioneel met campagnes,
met projecten (ook op het gebied van kunst), ze willen zich daarmee
engageren, maar daarna haken ze af en zoeken hun heil bij een andere
campagne.
Het huidige politieke beleid sluit in zekere zin wel aan op deze ontwikkeling.
Balkenende spreekt bij voortduring over de eigen verantwoordelijkheid.
Jij moet het doen, jij moet je verzekeren, jij moet minder afhankelijk
worden van de staat, jij bent verantwoordelijk voor je eigen zorg,
jij bent verantwoordelijk voor je eigen levensonderhoud, jij bent
verantwoordlijk voor je eigen kunst en noem zo maar op. Vanuit mijn
levensovertuiging ben ik altijd onder de indruk geweest van het woord
verantwoordelijkheid. Al in de metafoor van het scheppingsverhaal
wordt daar naar verwezen. Na de zondeval roept de Schepper Adam, mens
waar ben je". God, de Schepper die de mens zoekt, roept mannen en
vrouwen om zich als een goed rentmeester te gedragen. In dit beeld,
deze roeping geloof ik graag. Als je dan wat nader naar dat woord
kijkt valt wat mij betreft op dat het woord een erg actief woord is,
het woord antwoord zit er in opgesloten. Het staat dus in wederkerigheid
tot iets, het staat niet op zich zelf maar het reageert als het ware
ergens op. En dat heeft, zoals ik het zie, altijd te maken met de
ander. Verantwoordelijkheid staat dus niet op zich zelf, maar heeft
altijd verbinding met de ander (solidariteit?) Vanuit mijn wijze van
zien begint het zelfs bij de ander (en de Ander, de Schepper) en het
eindigt het bij je zelf. En daar ligt nu precies de kern van mijn
kritiek op de gekozen politiek van dit moment. Verantwoordelijkheid
en het vormgeven van solidariteit gaat niet alleen over de keuzes
die jij moet maken, maar het gaat ook om de vraag hoe zich dat relationeel
verhoudt met de ander, de Ander. Het kabinet kiest voor een individualistische,
,liberale benadering.
Als ik het goed zie vloeit uit deze politieke benadering ook de huidige
positionering van de politiek ten opzichte van de kunst voort. Kunst
wordt niet gemarginaliseerd vanuit de optiek dat het allemaal niets
is, maar het wordt beoordeeld vanuit het idee dat het de kunstenaar
zelf is die verantwoordelijkheid moet nemen voor zijn eigen levensonderhoud.
Daar passen geen substantiële ondersteunende maatregelen bij. In een
periode van financiële krapte worden daar keuzes gemaakt, die niet
zozeer ideologisch zijn ingebed, maar louter pragmatisch.
Persoonlijk vind ik kunst onontbeerlijk voor een kwalitatief hoogstaande
en geciviliseerde samenleving. Omdat het de burger via abstracte of
concrete uitbeeldingen confronteert met een andere werkelijkheid.
Het doet een appel op verbeeldingskracht. Het is een confrontatie
met de innerlijke gevoelens van mensen, die zich niet direct vertaalt
in woorden, maar in beelden. Het doet een beroep op bevattingsvermogen,
er worden andere snaren aangeraakt dan de rationaliteit. Ondanks het
feit dat ik niet alle kunst begrijp, beschouw ik het als de waarde
van kunst, de waarde van cultuur als iets dat gecultiveerd moet worden
en waar terecht verdedigingslinies voor opgetrokken moeten worden.
Voor zover een reactie uit het Leerdamsche. Hartelijke groet Doekle
Terpstra .
Beste Doekle, bedankt voor je reactie die ik met enige bezorgdheid
heb gelezen,
Je brief roept uiteenlopende gedachten bij mij op maar omdat we niet
al te veel van ons doel verwijderd willen raken moeten we ons helaas
beperken. Ik kreeg het onwennig gevoel bij je brief, dat wij, vanzelf
alleen qua opvatting, wellicht verder van elkaar verwijderd lijken
te zijn dan ik veronderstelde.
Op een paar lijnen in je betoog wil ik in dit verband reageren om
te voorkomen dat we langs elkaar heen praten en die ik met een beetje
geluk ook nog bij elkaar hoop te brengen.
Allereerst de "geactualiseerde inhoud van solidariteit" Wat jij niet
wil dat jou geschied, dat je dat ook een ander niet mag aan doen is
een statement met een hoog gehalte "tegeltjes-wijsheid", toch is het
wel een van de belangrijkste steunpilaren van solidariteit.
Je verbroedert je met de ander omdat je weet dat wat hem overkomt
jou ook weleens zou kunnen overkomen als je niet samen een verdedigingsstrategie
daartegen bedenkt en handhaaft.
Je solidair verklaren, is dus geen vrijblijvend statement en is niet
in de eerste plaats altruïstisch.
Het kost weliswaar wat; - immers als jij langs de kant van de weg
ligt laat ik je niet liggen maar dat heeft consequenties, het begrenst
mijn eigen mogelijkheden. Je kan je niet solidair verklaren en tegelijkertijd
zonder vaart te verminderen je weg vervolgen, wellicht moet je zelfs
je aanvankelijke doel verleggen, maar je krijgt er dan ook wat voor
terug.
Vertrouwen, zekerheid, vermindering van angsten kortom stabiliteit.
De mensen zijn meer onafhankelijk geworden, meer zelfstandig.
Dat juichen we toe, daar hebben we in "het grote emancipatie project
in de vorige eeuw" allemaal naar verlangd en hard aan gewerkt. Onafhankelijkheid
lijkt een enorme verworvenheid, mensen kunnen zich kort en emotioneel
engageren. "Zappen" snel van het een naar het ander engagement, bevrijdt
van ideologieën, zonder de last van een duister dogma, uitsluitend
gestuurd door behoeftebevrediging van een eigen individuele ontwikkeling
daarbij heilig gelovend in de vooruitgang op het gebied van techniek
waar oplossingen voor handen zijn voor problemen op veler gebied.
We zijn als "onwankelbare optimisten" overtuigd dat die onze angsten
zullen verminderen en dat we het steeds beter krijgen.
We juichen allemaal, maar als het dan even stil is slaat de twijfel
toe. Want wat is die hoogontwikkelde techniek meer als het "basale
overleven' niets meer dan plat materialisme? Problemen lijken weliswaar
overwonnen maar intuïtief voelen we aan dat het systeem waarin wij
leven kwetsbaarder is dan ooit te voren en onze geestelijke verlangens
niet bevredigd. Daarbij is met de onafhankelijkheid van het individu
is de stabiliteit afgenomen en met de bevrijding van het dogma liggen
de gemakzuchtige oplossingen binnen handbereik.
Het liberale credo is een vrije productie van het individu, maar ook
een individuele vrije consumptie. Een consumptie die rekening houdt
met eigen individuele ontwikkeling en die eigen individuele keuzes
respecteert. Dit streven echter botst met het begrip solidariteit
zodra er schaarste optreed en de beschikbare middelen moeten worden
verdeeld. Is het dan niet logisch dat je op dat moment teruggaat naar
het belang van juist de hele groep in plaats van het individu. Wel
collectieve solidariteit die via beschermende regelingen nog enigszins
gerechtigheid en enige zekerheid kan brengen.
Dit is niet tegen individualisme, tegen zelfbeschikking maar voor
vrijheid met een welbegrepen eigenbelang in de vorm van solidariteit.
Als we in de politiek geen grenzen aan individuele vrije productie
en consumptie stellen dan trekken personen hun eigen grenzen en ontstaan
vijandschap en verdwijnt de samenhang.
Wat is jou benadering van verantwoordelijkheid (solidariteit) als
tegenhanger van de zelfbeschikking (vrijheid) en wat is de consequenties
daarvan voor de houding t.o.v. de kunst (waar deze schrijverij allemaal
om begonnen is).
Om met dat laatste te beginnen. Je geeft uitleg aan de motieven van
het huidige kabinet bij het kunstbeleid. Jouw opinie daarover is me
niet helemaal helder, maar het komt me voor, ook op grond van je voorgaande
betoog over verantwoordelijkheid, dat je een flink eind met die motivatie
mee kunt.
Maar, wat zeg je nou eigenlijk, of wat laat je ze eigenlijk zeggen?
Laat ik het met mijn eigen woorden samenvatten: " Gerard, maak je
geen zorgen, het is helemaal niet zo erg, denk niet dat het een aanval
op de kunst is, maar ze hebben daar een boekhoudkundig probleem, het
is wat uit de hand gelopen, dat kan opgelost worden als we allemaal
de handen uit de mouwen steken en dat geldt natuurlijke in rede ook
voor de kunstenaars
De overheid treedt terug , maar dat heeft beslist niet met een oordeel
over kunst te maken"
Doekle, juist die gemakzucht van dit boekhoudkundig project dat zegt
toch alles.
Dat is toch een houding en dus een oordeel bij uitstek. Een oordeel
gespeend van visie naar de toekomst, wars van ideologie en dogma.
Een "over laten aan marktwerking" aan blinde processen die we eigenlijk
zouden moeten bijsturen en trachten over te laten gaan in bewust handelen.
Uitsluitend nog het economisch perspectief telt. En laat ik nu juist
gedacht hebben dat er nog andere waarden waren. Waarden vanuit ons
creatieve zelfbewustzijn. Dat een werkelijkheid achter de werkelijkheid
ons oproept steeds onze eigen positie te bepalen en verantwoording
af te leggen aan onszelf en de ander en het juist niet over te laten
aan het vrije spel van krachten in onze samenleving. De mens, die
niet God kwijt is, maar God die de mens kwijt is geraakt, verlangde
nadat hij zijn eigen verantwoording had genomen naar het zojuist verlaten
paradijs waarvan hij rationeel wist dat het onbereikbaar was maar
waar hij ondanks dat toch naar terug wilde.
In je eerste reactie schreef je al hoe belangrijk het is voor een
hoog ontwikkelde samenleving om door middel van kunst een werkelijkheid
gewaar te worden die je moeilijk op een andere manier kan verwoorden.
Ook met verschillende andere voorbeelden onderstreepte je het belang
van kunst voor onze samenleving. Hier zijn we het beiden volledig
eens.
Moeten we dan niet heel duidelijk stelling nemen tegen de dédain en
de onverschilligheid die spreekt uit het gemak waarop de kunst in
een marginale positie wordt gedrongen. Moeten we juist niet aandringen
op vergroting van het aandeel van kunst en cultuur in het onderwijs
zelfs als dit ten koste gaat, en dat doet het natuurlijk, van ontwikkeling
op ander gebied in het onderwijs. Moeten we juist niet zuinig zijn
op ons cultureel erfgoed en de hoogontwikkelde muziekcultuur blijven
ondersteunen in plaats van ze over te leveren aan het vrije spel van
de marktwerking.
Moeten we juist niet extra middelen vrij maken voor experimenten en
kunstuitingen die nog niet of nauwelijks zijn geaccepteerd. Substantiële
ondersteunende maatregelen zijn nodig. Kunst kan zonder deze niet
bestaan, hier moet de overheid haar verantwoordelijkheid nemen. De
ontwikkeling van cultuur is een zaak die de markt niet vanuit zichzelf
organiseert.
Al eerder refereerde ik aan een TV interview waarin je stelde dat
naast sociaal en economische factoren ook nog culturele en spirituele
zaken van belang zijn. Laten we samen opkomen voor die zaken en laten
we kijken hoe de zo noodzakelijke verdediging kan worden opgebouwd.
Hartelijke groeten, Gerard Dekker
Hallo Gerard Voor wat betreft je laatste reactie kom ik tot de conclusie
dat jij en ik minder van mening verschillen dan jij wellicht veronderstelt.
Ook ik constateer dat door de bezuiningingswoede culturele verworvenheden
onder druk komen te staan en dat kunst in algemene zin nauwelijks
een plek heeft in de politieke beleidsoverwegingen.
Ik geloof niet dat dat te maken heeft met overwegingen van christen
democraten die van oudsher minder waardering hebben voor kunst. Ik
heb het gevoel dat dat voortvloeit uit de te grote marktorientatie
en een maxiale behoefte om te liberaliserenen te decentralisen. Met
andere woorden als kunst belangrijk is, dan moet het zichzelf ook
bewijzen en onderhouden. Dus ook kunstenaars worden meer en meer teruggeworpen
op het domein van de eigen verantwoordelijkheid. Bescherming is kennelijk
een ouderwets woord geworden. En vanuit deze grote politieke behoefte
aan marktwerking is er bij menigeen ook geen behoefte aan echt doorwrocht
kunstbeleid. Een verschraling? Ja zondermeer, een kwestie van armoede?
Ja zondermeer. Een punt van zorg? Ja zondermeer.Hartelijke groet Doekle
Terpstra.
*
Tekst bij het aanbieden van het kunstwerk aan Doekle Terpstra in
het kader van het Qua-Art project Wat heeft kunst met de vakbond te
maken of überhaupt met politiek ? Ik heb veel bewondering voor Doekle
Terpstra omdat hij, in een tijd waar een rechts-christelijke regering
een schaamteloze afbraakpolitiek voert creatief zoekt naar mogelijkheden
om zich daar tegen te weer te stellen. Dàt het nodig is beginnen langzamerhand
steeds meer mensen te beseffen Want het gaat dit keer niet alleen
om het behoud of verbeteren van moeizaam bereikte verworvenheden maar
het gaat om meer, de vakbond dreigt aan de kant gezet te worden, het
gaat om het bestaanrecht van de vakvereniging. Het gaat om het besef
dat als de vakbond voor lange tijd uitgeschakeld wordt we meer verliezen
dan een vereniging van belanghebbenden, dan verliezen we meer dan
onze verworven rechten, dan craqueleerd de dunne beschavingslaag van
onze maatschappij. En als schilder ken ik als geen ander het gevaar
van craqueleren een werk moet opgebouwd worden uit stabiele lagen
van hoge kwaliteit Ook de beschaving is laag voor laag opgebouwd en
heeft de cultuur als grondlaag. We moeten zoals de verflagen met elkaar
in verbinding blijven, we moeten elkaar vasthouden en beschermen.
En als we zodadelijk samen de barricade beklimmen voor pré-pensioen,
werkgelegenheid en andere economische belangen moeten we, op straffe
van afbladderen, deze grondlaag niet vergeten. Gerard Dekker 11
sept. 2004 Qua-Art project
*
Tastende lijnen, transparante vlakken en rijmende vormen in grijs en wit met accenten in kleur. Vaak oker of blauwgrijs, een enkele keur een beetje rood. De werken op papier van Gerard Dekker ogen als een landschap van gedachten: even denkt het oog houvast te hebben, dan zwerft het weer verder, afgeleid door een flard inzicht. Om dan opnieuw de gevonden leidraad los te laten voor een ander lonkend inzicht in de vorm van een verdikking van lijnen of een vlak van kleur. Voor wie het oog haakt naar representatie, naar figuratie, is er ook de mogelijkheid de werken als echte landschappen te duiden. Een weide omzoomd door bergen en bezaaid met brokstukken. Een archeologische vindplaats bijvoorbeeld waar tussen de verspreid liggende fragmenten van tempels en amfitheaters veel ruimte blijft voor de herinnering aan een roemrijk verleden. Dekker weet zijn werk op te laden met suggestie. De titels van zijn werken wijzen niet op een avontuurlijke reis door verre en vreemde werelden van cultuur en toerisme, maar op een minstens even avontuurlijk verkennen van het dagelijks leven en de stilte van het eigen atelier. "Tranen vielen in haar thee", Waar zit het inzicht", Ik keek op maar zag niemand, niets dan stilte", om er maar een paar te noemen. Arbeidsintensief. Die avontuurlijke reis strekt zich zeker ook uit over de technische kant van zijn werk. Dekker heeft een arbeidsintensieve manier ontwikkeld om zijn werk juist dat te laten zeggen wat hem voor ogen staat. De lithografie is bij uitstek geschikt om de korrelige lijn van krijt en het tastende karakter van potloodlijnen vast te leggen en te reproduceren. De zeefdruk, die van oorsprong met sjablonen werkt, is daarentegen juist geëigend voor vlakken. Voor Dekker aanleiding om beide te ontwikkelen. Hij werk in kleine oplagen, niet veel meer dan twintig, meestal rond de tien, voor elke kleur en nieuwe drukgang. Elk blad gaat dus al diverse malen door zijn handen. Tot zover is dat de gebruikelijke gang van zaken. Maar dan als alles klaar is, als hij zeg tien litho's en tien zeefdrukken heeft liggen,begint het pas. Dan versnijdt hij alles om er collages van te maken, tien dezelfde wel te verstaan. Het klinkt omslachtig maar het is de beste manier om die twee zo verschillende karakters van drukken in een blad samen te brengen. Het betekent wel dat Dekker aan het begin van het traject precies weet wat hij wil en hoe hij het moet aanleggen dat te realiseren. Aan het werk zie je het niet af, de spontaniteit blijft bewaard. In de schilderkunst heeft de tegenstelling tekenen versus schilderen door de eeuwen heen een rol gespeeld. Bij de presentatie in de Galerie Beeld & Aambeeld heeft Dekker een manier gevonden het contrast binnen één raam te tonen. Hij plaats een tekening (of litho) strak naast een schilderij en het werkt overtuigend. De tastende lijnen houden hun suggestieve verwijzing naar een gedachtewereld, de geschilderde vlakken binden de kijker aan de materie. Dekker (1947) kreeg zijn opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Utrecht, trok naar Groningen, waar hij ondermeer van 1986-1991 de internationale tentoonstelling Noordkunst organiseerde, verbleef een aantal jaren in Berlijn en woont en werkt nu in Den Horn (Groningen). Zijn werk was al eerder bij Beeld & Aambeeld te zien.... De Roskam Onafhankelijk Weekblad voor Twente, Peggie Breitbarth 2004
*
Enige tijd geleden vroeg Gerard me of het iets voor mij was om deze expositie te openen. Hij vroeg dat een beetje aarzelend, met zijn karakteristieke bescheidenheid, hij wilde me duidelijk niet tot last zijn. Toen ik aarzelde probeerde hij me volhardend en even karakteristiek over te halen met de opmerking: " En je mag zeggen wat je wilt". Niet veel later vond ik mijzelf op de uitnodiging terug als "kunstliefhebber". Nog even los van het waarheidsgehalte hiervan, is dat een flinke last voor iemand die graag aan etiketten ontsnapt. Maar het wordt pas echt erg als je kinderen er om lopen te grinniken. Ik zal het meteen maar even zeggen: ik beschik niet over een al te grote kennis van de kunst, de kunstwereld en het jargon. Het wordt dus lastig om een invalshoek te vinden. De mogelijkheden zijn beperkt en er blijft eigenlijk weinig anders over dan mezelf als uitgangspunt te nemen, ook al voelt dat tamelijk armoedig. Om het beeld eerlijk en compleet te maken moet ik bekennen dat ik een flink mankement heb, waarmee ik ben geboren en dat nooit meer overgaat en waardoor ik mij hier voel als Manke Nelis in het danstheater: ik ben namelijk kleurenblind. We kunnen de lat dus niet al te hoog leggen, maar ik mag zeggen wat ik wil. Laat ik ver van mijzelf beginnen met de oude Griekse denker Heraclites. In mijn herinnering kwam hij zittend op een steen aan de rivier op de gedachte dat je niet kunt spreken van DE rivier omdat die rivier geen ogenblik dezelfde is. Vanwege de veranderlijke en bewegelijke aard van water is deze uitspraak goed voorstelbaar. Ik heb mij wel eens afgevraagd of hij het ons niet moeilijker had moeten maken door in plaats van de rivier de steen als uitgangspunt te nemen? Goed, hij heeft zo de geschiedenis gehaald, maar zouden wij zijn benadering via de harde granieten lijn uiteindelijk niet beter begrepen hebben? Er valt iets voor te zeggen, dat ook de steen nooit dezelfde is, ook al doet deze zich nog zo hardnekkig en degelijk aan ons voor. Onze waarneming is tenslotte een even onzekere als bepalende factor en afgezien van een paar oppervlakkige kenmerken valt er over de hoedanigheid van de steen, evenals over die van water trouwens, heel weinig te zeggen. Over dit fenomeen zijn boeken vol geschreven en ook heel wat grappen gemaakt. Die hebben weinig opgelost en al even weinig heil gebracht. Dat is heel jammer, want wie de betekenis goed tot zich door laat dringen zit met een behoorlijk probleem en kan wel wat steun gebruiken. Een ergerniswekkend en angstig probleem. Je eigen bewustzijn als een soort universele uitkijkpost, naar wat eigenlijk? Ergerniswekkend ja, want hoe komen we plotseling in die positie? Wat moeten we ermee? Waar gaat dat naar toe? Waarom krijgen we hier geen vinger achter? Hoe moeten we hier kijken? Vermoeden we een nieuwe zekerheid achter de horizon of is dit een product van onze hoop of een residu van religieuze verbeelding ? We hoeven het natuurlijk niet te zwaar te nemen. Je kunt het ook van de zonnige kant bekijken, van de kant van de vrijheid bijvoorbeeld. Gewoon links en rechts passeren, de schaduw voorbij, als in een film, een toevallige film, in mijn geval natuurlijk een zwart-witte. We zetten er rustig iets overheen, een ander filmpje of zo, iets als een fantasietje of een video. Maakt allemaal niet uit. Voelt zeker ook goed. En die vrijheid, die heeft ook zijn handige kanten. Kijk bijvoorbeeld eens naar die kunstenaars van tegenwoordig met hun ongekende mogelijkheden. Er zijn erbij die pakken miljoenen en daar is helemaal niets op tegen. Dat is ook een kwaliteit. Heel vakkundig een knol tot een citroen abstraheren en het dan van mij weer geweldig vinden wanneer ik er een aardappel in zie. Dat is dan weer mijn vrijheid, zal ik maar zeggen, dat ik mag zeggen wat ik wil. Ik ben een supporter van deze variant: Er niet te zwaar aan tillen. Ik heb van nature dan geen zonnig karakter, maar met wat oefening valt daar heel wat aan te doen. Er is afleiding genoeg en het loopt bij ons verder allemaal prima. Alleen om de zoveel tijd gebeurt er iets raars. Dan duikt de ergernis weer op. Die komt in verschillende gedaantes, maar de meest voorkomende is ook gelijk de meest irritante, dan heb ik constant het gevoel dat ik ergens aan voorbij loop en dan weet ik niet waaraan en daar wordt het dan meteen weer erger van. Soms lost het zich weer op dan groei ik er kennelijk overheen, soms gebeurt er iets eigenaardigs, dan zeil ik als het ware zo het verhaal van Heraclites binnen, waarvan ik die steen trouwens zelf verzonnen heb. Dan sta ik helemaal op scherp, ervaar mijn omgeving volslagen anders, en dan is me direct weer duidelijk waarom ik die steen er ooit bijgehaald heb. Mijn vanzelfsprekende wereld doet zich totaal anders aan mij voor, als een soort van permanente dynamisch ordening die zich om onnavolgbare redenen wenst uit te drukken in een uiterst klein onvatbaar puntje van de tijd. De schepping, die ons ooit is voorgesteld als een gebeurtenis uit een ver verleden, lijkt zich in deze toestand te herhalen en zich uitsluitend in het onmiddellijke nu te voltrekken. Op zijn minst is er een drang tot bestendiging voelbaar die op hetzelfde neerkomt. Ik probeer er naar te grijpen, maar als ik graai is het weg. Alle hulpmiddelen lijken verloren en met de evolutietheorie kom je hier ook al nergens meer. Dat is de grootste ergernis. Nu heb ik het nog niet over kunst gehad, maar over vreemde gemoedstoestanden. De roerselen van een kunstamateur die mag zeggen wat hij wil. Een noodgedwongen liefhebber van zijn eigen werkelijkheid. Zeg niet te snel dat je van iets houdt, doe dat jezelf niet aan. Het blijft moeilijk, die sprong, niet alleen hier in de tekst, maar eigenlijk altijd. Dat is ergerniswekkend. Er is weinig houvast. Wat ik zeker meen te weten is wanneer ik het werk van Gerard bij voorkeur tegenkom. Dat ik in een bepaalde stemming moet zijn en dat er dan van alles binnenkomt. Een stemming zoals die waar ik het net over had. Dan krijg ik van die merkwaardige gedachten: - Geef me een blinddoek en ik zeg je wat ik niet heb gezien en bij de uitgang is daarvan ook al niet veel meer over. - Had dit echt allemaal anders gekund? - Nu niet misschien maar dan toch zeker wel wat later of eerder? Goed dan, ik zal het doen met wat er is. Ik moet wel. - Verglijdt hier misschien ook de tijd? Onze tijd? - Naar de deur, naar de deur, hier kan ik niets mee. Kan iemand mij zeggen, is dit nu een komen of is dit een gaan? - Zou het in kleur ook mooi zijn ? - Zou het in kleur ook mooi zijn? Theo Bakker 2004
*
Het eerste dat opvalt in het poëtische werk van Gerard Dekker is dat elk beeld, ongeacht de techniek - tekenen, schilderen, grafiek - oogt als een tekening. Het zijn 'strepen op de muur', tekens van leven. Gezien van een afstand lijkt het werk eenvoudig; een lege, witte ruimte met daarin sporen van krijt, verf, papier. Dichterbij gekomen wordt zichtbaar dat elk werk zorgvuldig is opgebouwd uit verschillende lagen. Ieder beeld is het resultaat van een langdurig proces van weghalen en toevoegen, laag na laag, waarbij sporen van onderliggende lagen aanwezig blijven. Een hele geschiedenis wordt zichtbaar in één, bijna wit vlak. Daarbij is het verwonderlijk dat de beelden historie - tijd - in zich meedragen en tegelijkertijd stil en leeg zijn. Het ten volle geleefde is uiteindelijk leeg. Dit standpunt geeft het werk van Gerard Dekker zo'n bijzondere uitstraling. De lijnvoering is overwegend tastend en intuïtief maar op nagenoeg elk werk is een verdichting van lijnen of verf, een moment van grotere heftigheid, te zien als contrapunt naast de tere lijnen. De beschouwer kan zijn blik laten dwalen over het werk, - op dezelfde tastende wijze als het tot stand gekomen is - zoekend naar het verhaal, rustend in de leegte. Annemiek de Jong 2002
*
Café gesprek Joanna Paszkiewicz met Gerard Dekker JP Neem Gauguin op Tahiti, Mondriaan in Parijs, Andy Warhol in New York. Ook de hedendaagse kunstenaar zoekt vaak een plaats, een stad, een wijk die passend is; dat wil zeggen zoekt een stimulerend omgeving voor zijn werk. Gerard dekker woonde en werkte van 1994-1999 in Berlin Mitte (ex DDR).Waarom, - daar? GD Berlin is altijd al een kruispunt van culturen geweest. Oost en west Europa komen hier tenslotte bij elkaar, botsen en mengen zich. Vanaf de jaren 60 was ik regelmatig in Berlin en had sindsdien al de wens hier voor korte of lange tijd te kunnen wonen en werken. De gelegenheid deed zich pas voor in 1994 toen ik een beurs kreeg van het Fonds voor de Beeldende Kunsten, Amsterdam. Ongeveer vijf jaar heb ik tijdens de grote "Umbruch" een atelier gehad in een achterhuis in Berlin Mitte, het centrum waar, afgezien van de enorme bouwactiviteiten, op het gebied van kunst en cultuur het ene initiatief na het andere plaats vond. Zo'n admosfeer werkt aanstekelijk. Na drie jaar kwam een ruimte in het voorhuis vrij waar ik de Producentengalerie Kunstfactor ben begonnen die overigens nog steeds bestaat en door anderen verder wordt voortgezet. JP Zijn de tekeningen en schilderijen die je kort geleden exposeerde bij galerie "Frontaal" Appingedam onder de titel "strepen op de muur" (waarvan ook een buitengewoon mooie catalogus is verschenen) een reflectie op dit verblijf in Berlin? GD De titel "strepen op de muur" is wellicht in dit verband nogal suggestief en leidt onmiddellijk naar de "Mauer". Hoewel ik tegen deze suggestie geen bezwaar heb, is het niet die muur waarop ik heb willen tekenen. De muur als resumé van de tweede wereldoorlog heeft voor mij, die direct na de oorlog is geboren weliswaar een speciale betekenis en die betekenis wordt verdiept als je woont en werkt op de plaats van de misdaad die geleidt heeft tot deze scheidingswand, maar voor mijn werk had ik het niet nodig. Mijn werk is ook niet een directe weerslag van indrukken die ik dagelijks ervaar maar veel meer een behoedzaam componeren van lijn-ritmes, getekende beeldfragmenten, spannings-bogen, kleurenlagen en het vastleggen van een tijdbegrip. Deze waarnemeingen komen weliswaar uit mijn dagelijkse werkelijkheid, maar mijn werk is geen weergave of illustratie ervan. Het opgaan in een Metropool, het geïsoleerd zijn van je "vertrouwde" omgeving, is hier meer bepalend als de activiteiten en gebeurtenissen die om me heen plaats vinden of hebben plaats gevonden. JP Dit was niet de eerste keer dat je in het buitenland een nieuwe dynamiek voor je werk zocht, in 1972 kreeg je een stipendium van het Poolse Ministerie van Cultuur om aan de Academie voor Beeldende Kunst van Krakow te werken. Wat was in Krakow mogelijk? Alleen werken? Of ook leven en werken? Hoe voelde je je als kunstenaar in die Poolse cultuur? GD Ondanks de grote politieke en maatschappelijke verschillen was er voor buitenlandse studenten veel mogelijk. Bij het werk op de academie werd je op geen enkele manier beperkt. Er was weliswaar een massieve bureaucratie maar daar had je als Nederlandse student relatief weinig last van. Van de beurs die je kreeg kon je uitstekend leven waarbij ik bovendien door heel Polen heb kunnen reizen. Ik weet niet of dat jaar inhoudelijk nu zo'n grote weerslag op mijn werk heeft gehad. Sociale, politieke en economische patronen die uiteindelijk voor een groot deel de inhoud van een 'beeld" bepalen zitten vaak diep verankerd en verstopt in de kunstenaar en zijn werk. Inhoudelijke gesprekken met mede studenten, hoewel gebruikmakend van het zelfde jargon, waren Babylonisch omdat ze gevoerd werden vanuit een verschillende culturele achtergrond. Oppervlakkig gezien lijkt de kunst misschien internationalistisch maar in wezen zijn we doof en blind voor de diepere betekenis van uitingen vanuit een andere cultuur en misschien ook wel voor die van de buurman of buurvrouw in je eigen straat binnen je eigen cultuur. JP Geen optimistische conclusie. Waarom toch naar Berlin, toch naar Krakow? GD Ik kan hierop natuurlijk antwoorden met het verheven cliché "om andere landen, culturen te leren kennen en tot wederzijds begrip te komen" en tot op zekere hoogte is dat nog waar ook. Maar vaak is het trivialer; gewoon omdat het op dat moment mogelijk was daar heen te gaan . Zo doelgericht als wij het achteraf reconstrueren is het op het moment dat we het besluit nemen om weg te gaan vaak niet. Dat neemt niet weg dat een genomen besluit achteraf gezien van groot persoonlijk belang kan zijn geweest. Terugkijkend gold dat zeker voor mijn vertrek naar Berlin.
*
De meeste kunstenaars komen in de loop van hun carrière wel uit bij een aantal min of meer vaste beelden. Zij proberen om die beelden zo optimaal mogelijk te exploiteren. Dikwijls komen in reeksen werken min of meer identieke ideeën op zeer verschillende wijzen aan de orde. Voor de maker is het een vanzelfsprekendheid dat er, hoe minimaal de beeldende ontwikkelingen voor de kijker ook zichtbaar zijn, wel degelijk sprake is van verandering. Natuurlijk zijn er ook kunstenaars die veel grilleriger zijn in hun beeldtaal. Het werk van Gerard Dekker behoort mijns inziens tot de eerste categorie. Zijn werken op papier, litho's en schilderijen zijn beeldende avonturen waarin de goede kijker erg veel variaties kan vinden. De zoekende wijze van werken blijft in het eindresultaat lang zichtbaar en soms maakt zij deel uit van de kwaliteit van het uiteindelijke werk. Grillige sporen van zwart krijt of houtskool zijn even zovele krachtige residu's van handelingen die tijdens het werken pas aan de orde komen. De kunstenaar heeft, als hij zo'n proces als uitgangspunt voor zijn werken kiest weinig reverentiekaders. Die kaders ontwikkeling zich in feite in gelijke mate met het werk. De tekening lijkt op een organisme dat wordt gevoed door de hand van Gerard Dekker. De noodzaak tot verandering in de beelden ligt zeer op het gevoelsniveau. Je ervaart iets van die belevenissen van de maker. Je ziet hoe hij heeft ingegrepen in het beeld. Bij Dekker is de vernietiging soms tevens een startpunt voor nieuwe beeldende mogelijkheden. Het, meestal met witte verf weg schilderen van bepaalde gedeelten, draagt in hoge mate bij tot het uiteindelijke resultaat van de tekening. In de litho's gebeurt dat op volstrekt unieke wijze door eindeloze overdrukken en zelfs het inplakken van delen collage. In het nawoord dat J.Bernlef schreef bij een door hem vertaalde bundel gedichten van de Zweed Carl-Erik af Geijerstam gaat het ook over favoriete begrippen, woorden die steeds in die gedichten opduiken. Het lijken abstracte notities die, losgemaakt van hun context, wijzen in de richting van iets dat er nog niet is. Alsof het beeld aan de doelgerichtheid van ons denken en handelen voorafgaat. De zintuigen zijn echter vol verwachting op scherp gesteld en je wacht als het ware op de dingen die komen gaan. Aan de ene kant lijkt er een beeldende worsteling te hebben plaats gehad, aan de andere kant laat Gerard Dekker zien dat door zijn ervaring er altijd adequate besluiten worden genomen. Dekker tekent soms ook een beetje om de dingen heen. Wie goed kijkt ziet de benen van een paard verschijnen of een torso van een persoon. Die beelden worden weer deel van het organische totaal en dringen zich nergens op. Het werk heeft ook iets met stilte te maken. En dat woord komt in de prachtige poëzie van Af Geijerstam vijftien maal voor. In DE STILTE staat aan het einde dit: Geduldig te zijn als de steen in zijn afwachting van het mos, diens traag tastende wortels die in alle rust hun houvast zoeken- te weten dat iets je zoekt en op je wacht daarbinnen in de stilte, dat je tenslotte wellicht voor een soort ontmoeting zult staan, voor een tastend begin. Die ontmoeting vindt ook plaats als je goed naar het werk van Gerard Dekker kijkt. Al dan niet na een tastend begin. Arno Kramer 2002
*
Realität in Zeichnungen umgesetzt.
Obwohl der 1947 geborene Niederländer Gerard Dekker immer wieder mit diversen Schichten lasierender Acrylfarben arbeitet und Bildwirkungen erzielt, überwiegt in seinen Zeichnungen doch das lineare und damit das zeichnerische Moment. In der galerie Im Winter (Richard Wagnerstrasse 32) stellt er bis zum 20.februar erstmals in Deutschland aus. Dabei gibt er sich als Künstler zu erkennen, der den Abstraktionen verpflichtet ist. Also nicht der totale Entfernung von jeder Gegenständlichkeit. Sie reduziert sich bei Dekker allerdings in einem so erheblichen Maβe, daβ sich der Weg nicht immer bis zum Anlaβ seiner Blätter zurückverfolgen läβt.
Der Künstler vermittelt nur noch einen pauschalen Eindruck der Themen. Der aber auf einem erheblichen Niveau. Und immer unter den Vorzeichen einer verfeinerten Ästhetik. Die Sinneseindrücke erfahren sowohl in kompositoricher wie koloristischer Hinsicht eine Harmonisierung. Wenn daraus keine Spannungslosigkeit resultiert, dann wird das zum Ausweis für Dekkers artistische Fähigkeit. Sie laβt ihn die Themen nach belieben beherrschen. Und bei dieser Fähigkeit zur permanenten Kontrolle ist er nicht auf dramatische Effekte angewiesen. Eher pulsiert es rhythmisch unter der Oberfläche seiner Blätter, die auf ihre Umgebung ein hohes Maβ an erfüllter Ruhe ausstrahlen. Detlef Wolff 2002
*
Toen ik 1995 Gerard Dekker voor het eerst in zijn atelier in Berlijn ontmoette, was ik diep onder de indruk van de poëzie van zijn werk. Een figuur ontstaat uit het niets - of toch niet? ze wordt bedekt door een sluier, verf correspondeert met een geheimzinnige tekening links beneden de blik wordt aangezogen, verliest zich in een verhaal probeert de achtergrond, het verleden te doorgronden gaat verder, denkt het bijna te begrijpen en wil niet stoppen met kijken Zo als bij het horen van muziek ontstaat bij het bekijken van die tekeningen, lithografieën, zeefdrukken en collages complexe gevoelens. De zachte en abstracte lichtvoetigheid aan de ene kant en bij nader inzien het vermeende ontdekken van figuren, die je niet kan pakken, weer verdwijnen, wil je ze vasthouden. Zo ontstaat, als je erop ingaat, in de schilderijen een verhaal, kan iedereen zijn eigen verhaal ontdekken. Gerard Dekker heeft een heel eigen drukkunst techniek ontwikkeld: hij combineert lithografie met zeefdruk, bouwt het beeld op uit vele lagen transparante inkt en gebruikt soms ook bedrukte papiersjablonen. Zeefdruk, lithografie en sjablonen zijn op deze manier uitwisselbare, gelijkwaardige lagen. Zo als de oude meesters hun uiteindelijke kleuren uit vele lagen verf hebben opgebouwd, bouwt ook Gerard Dekker zijn werk op. Bij de laatste laag kun je misschien niet eens meer herkennen, welke kleuren/lagen eronder liggen, toch was het zonder deze lagen niet tot het uiteindelijke resultaat gekomen, is de ‚laatste' laag altijd ook reactie, commentaar op die daarvoor. Ondanks deze bewerkelijke techniek - vaak rond de 20, soms tot 30 drukgangen per werk - lijken die schilderijen fris en spontaan. Ook de tijd wordt op deze manier zichtbaar: in elke nieuwe drukgang, iedere laag heeft Gerard Dekker zich opnieuw met het net ontstaande werk uiteengezet, duurt het dagen, weken, soms zelfs maanden tot een werk voor hem ‚klaar' is, tot die complexiteit is ontstaan, die hij nodig acht. Deze hoge inzet qua techniek en tijd leidt - net als in ‚slow-motion', die het bezondere van een beweging pas duidelijk maakt - tot een vertraging en zo tot een intensivering van het resultaat. In lage oplages ontstaan op deze manier drukwerken, die net als tekeningen of schilderijen ogen. Dat overmekaarheendrukken creërt verschillende lagen, sommige structuren worden door een laag verf weer verborgen, krijgen zo een andere betekenis, diepte. Vraag je aan hem, wanneer een werk voor hem ‚klaar' is, kan hij het niet noemen, hij weet allen, dat hij zo lang door moet gaan met tekenen, schilderen of drukken, tot het werk het niet meer nodig heeft. En zo is ook over de jaren heen een ontwikkeling in zijn werk te ontdekken: kleuren, die vroeger donkerder, krachtiger waren worden tederder, transparanter, poëtischer; structuren veranderen, maar altijd blijft de handschrijft Dekkers herkenbaar, duiken herinneringen uit vroeger werk op. Zo als in de muziek niet de noten zelf, maar de stilte ertussen, de samenklank, harmonie of disharmonie uitmaken, gevoelens losmaken, zo is dat ook in zijn werk. Hij probeert, stilte te vinden, het niets en laat het aan de kijker over, zich zijn eigen waarheid te benaderen. Dr. Kerstin Werner 1996
*
Op het eerste gezicht lijken de tekeningen van Gerard Dekker makkelijk toegankelijk. Overal denk je voorwerpen of figuren waar te kunnen nemen. Op het moment echter dat het oog en het hoofd deze indruk vast willen leggen, verliezen de vormen hun beschrijvende karakter en veranderen in een vrije compositie die niet gehoorzaamt aan regels in engere betekenis en die zich verzetten tegen een bepaalt verwachtingspatroon. De kunstenaar schept met de lijn geen vast definitief geheel. Met de stift cirkelt hij om vormen heen en concipieert ze, zonder ze vast te leggen en zonder ondubbelzinnige verstandelijk vatbare structuren voort te brengen.
Het werk ontwikkelt zich intuitief vanuit de lijn, vanuit een voortdurend proces van het plaatsen van tekens en de grafische reactie daarop. Het artistieke doel wordt ontworpen, overgetekend en veranderd, totdat het uit de overvloed aan schetsmatige en voorlopige lijnen definitief zichtbaar wordt. Dit gebeurt niet in de zin van een "peinture automatique", dus van het tekenen en schilderen die elke reflectie en elk systeem uitsluiten. In de composities is te zien dat de directheid van de lijn in contrast staat met de evenwichtige structuur. De spontaan, met dunne lijn geschetste vrije vormen en parallelle arceringen, de krachtige met houtskool getekende concrete structuren en tekens, die compact gesloten of open kunnen zijn, en die spanning en ritme in het schilderij brengen of die het aan de zijkant afbakenen; de schilderkunst die vlakken definieert, beeldende formaties in zich opneemt of deze overtrekt en zo een erg complexe relatie tussen patroon en ondergrond doet ontstaan evenals de bewust ingezette effecten van lege vlakken- het geheel van al deze elementen leidt tot een structuur die tegelijk duidelijk en geheimzinnig, vaststaand en zwevend is.
Het verborgene schijnt door het overgeschilderde heen, parallellen en veranderingen van het voorgaande blijven zichtbaar. In het beschreven intuïtieve arbeidsprocedé treft de tekenaar telkens weer sporen en vormen aan waarop hij reageert. Op deze manier draagt de tekening het eigen geheugen met zich mee en bewaart in het materiaal sporen van de herinnering die de basis en bestanddeel van de artistieke expressie worden. Het gaat Gerard Dekker niet alleen om het voltooide werk, maar hij maakt het ontstaan van beeldende vormen in de tekening duidelijk en verwijst daarmee naar de karakteristieke eigenschappen van creatieve processen.
De kleine catalogus die deze tentoonstelling begeleidt, begint met een fragment van de partituur van een sonate voor altviool en violoncel die zijn vader heeft geschreven. Beide partituurbladzijden zijn door de kunstenaar tot een eenvoudige, in de verte aan een noot herinnerende vorm samengevoegd- een zeer zachte en lyrische, echter soevereine inbreuk in een beeld van noten dat de strakheid van parallelle lijnen uiteen doet vallen en een visuele, misschien ook een muzikale structuur voorbereidt. Deze handeling is kenmerkend voor wat Dekker wil bereiken. De lijn en de karakteristieke vorm ervan zijn het directe spoor van de stift respectievelijk van de hand, maar tevens reflex op iets wat voorhanden is. Daaruit ontstaat een ingewikkelde regie van het beeld waarin betekenis opgenomen, maar niet omschreven is. De kunstenaar nadert op een uiterst indrukwekkende manier het uit de renaissance afkomstige begrip van het"disegno" waarin de spontaniteit van vorm en idee samengaan in een intellectueel ontwerp dat de realiteit waarneembaar maakt, maar deze niet in stand houdt.
Bremen 1993 Dr.Hans-Joachim Manske Directeur Städtischen Galerie Bremen